Cbam Aktualności ets opłaty naliczanie

CBAM - Aktualności

Od 2025 roku ma obowiązywać w Polsce system kaucyjny. W Dzienniku Ustaw opublikowano nowelizację ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

We wtorek, 12 września w Dzienniku Ustaw opublikowano ustawę z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami oraz niektórych innych ustaw. Regulacja transponuje do polskiego porządku prawnego unijną dyrektywę ws. zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko i wdraża tzw. system kaucyjny. 

System ma ruszyć od 1 stycznia 2025 r., a kaucją zostaną objęte jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych do 3 litrów. Chodzi np. o butelki na wodę, sok, nektar czy mleko. System kaucyjny obejmie także opakowania szklane na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra oraz puszki metalowe o pojemności do 1 litra.

Puste opakowania będzie można oddać do sklepu, aby odzyskać wcześniej zapłaconą kaucję.

Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 metrów kwadratowych, będą w tym celu musiały odbierać puste opakowania. Pozostałe placówki handlowe (o mniejszej powierzchni) będą mogły przystąpić do systemu i odbierać opakowania objęte kaucją na zasadzie dobrowolności.

Do jednorazowych butelek z plastiku do 3 litrów, szklanych butelek wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowych puszek o pojemności do 1 litra, doliczona zostanie kaucja, której wysokość zostanie określona w rozporządzeniu. Aby odebrać kaucję w sklepie, nie trzeba będzie okazywać paragonu, potwierdzającego jej wcześniejsze zapłacenie.

Nowelizacja wprowadza również szereg nowych definicji takich jak np.:

  • kaucja – „rozumie się przez to określoną kwotę pieniężną pobieraną w momencie sprzedaży produktu w opakowaniu na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku, o których mowa w załączniku nr 1a do ustawy, będącego napojem, od użytkownika końcowego tego napoju i zwracaną w momencie zwrotu odpowiednio opakowania objętego systemem kaucyjnym albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym”;
  • system kaucyjny – „rozumie się przez to system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku, o których mowa w załączniku nr 1a do ustawy, będących napojami, pobierana jest kaucja, która jest zwracana użytkownikowi końcowemu w momencie zwrotu odpowiednio opakowania objętego systemem kaucyjnym albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym”;
  • wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje – „rozumie się przez to przedsiębiorcę wykonującego działalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach na napoje jedno- razowego albo wielokrotnego użytku, o których mowa w załączniku nr 1a do ustawy, będących napojami, z wyłączeniem sprzedaży bezpośredniej polegającej na dostarczaniu napojów w opakowaniach przez wprowadzającego bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje”;
  • wprowadzający bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje – „rozumie się przez to przedsiębiorcę wykonującego działalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach na napoje wielokrotnego użytku, o których mowa w poz. 3 załącznika nr 1a do ustawy, będących napojami, dokonującego wyłącznie sprzedaży bezpośredniej polegającej na dostarczaniu napojów w opakowaniach przez wprowadzającego bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje do miejsca ustalonego między tym wprowadzającym a nabywającym i jednocześnie odbieraniu przez tego wprowadzającego opakowań po produktach tego samego rodzaju, wprowadzonych do obrotu przez tego samego wprowadzającego”.

Podstawa prawna

Nowelizacja została wprowadzona na mocy ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw. W konsekwencji zmianie uległy również przepisy ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Ustawa jest efektem wielomiesięcznych prac nad kształtem m.in. systemu kaucyjnego, który obecnie został już wprowadzony do polskiego porządku prawnego. 

Zapraszamy do KONTAKTU.

CBAM – Aktualności

CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism), czyli potocznie graniczny podatek węglowy, to mechanizm służący naliczaniu opłat za emisję CO₂ wbudowaną w importowane produkty, jeśli pochodzą one spoza Unii Europejskiej. Mechanizm dotyczy przede wszystkim materiałów i półproduktów takich jak: stal, aluminium, cement, nawozy, wodór czy energia elektryczna – ale katalog ten będzie rozszerzany.

Bez wątpienia CBAM to jedno z największych wyzwań regulacyjnych, jakie czeka unijnych importerów w nadchodzących latach. Jego celem jest wyrównanie warunków konkurencji pomiędzy europejskimi producentami, objętymi systemem EU ETS, a dostawcami spoza UE.

Kluczowe daty: Harmonogram wdrażania CBAM

ROK
WYDARZENIE
2025
Kolejny rok z obowiązkiem raportowania emisji do rejestru przejściowego CBAMO w systemie kwartalnym i ostatni rok bez opłat.
2026
Pierwszy rok z raportowaniem w systemie rocznym i pierwszy rok wnoszenia opłat za emisję CO2 w produktach zaimportowanych spoza EU.
2027
Pierwsza opłata za CO2, oraz najprawdopodobniej pierwszy rok obowiązkowego zakupu certyfikatów CBAM przy imporcie produktów.
2026 - 2033
Stopniowe wycofywanie darmowych uprawnień ETS
2034
Pełne wdrożenie CBAM – 100% emisji CO2 w produktach podlega opłacie

Jak CBAM będzie naliczany?

W okresie przejściowym (2026–2033) importerzy nie zapłacą jeszcze za 100% emisji wbudowanej w towar. System przewiduje tzw. pomniejszenie o darmowe ETS, analogicznie jak w przypadku producentów z UE.

Procentowy poziom „darmowego ETS” (pomniejszający opłatę):

Rok 2026
97.5%
Rok 2027
95%
Rok 2028
90%
Rok 2029
77.5%
Rok 2030
51.5%
Rok 2031
39%
Rok 2032
26.5%
Rok 2033
14%
Rok 2034
0%

Rozliczanie emisji:

Jak się okazuje wskazane poziomy procentowe nie odpowiadają rzeczywistemu odliczeniu ale będą odpowiadały poziomowi referencyjnemu dla takich samych towarów wyprodukowanych w UE.

Masa CO₂ podlegająca opłacie zostanie pomniejszona o:

  • Procent umorzenia ETS (rok) × wartość referencyjną dla danego produktu

Wzór:

CO₂ do opłaty = Emisja towaru – (procent ETS × wartość referencyjna UE)

Wartości referencyjne (dla kodów CN) zostaną opublikowane przez Komisję Europejską.

Ile zapłacisz i kiedy?

  • Raport za 2026 r. składany jest w 2027 r., wtedy również następuje zapłata. W 2026 nie będzie żadnych zakupów certyfikatów i opłat w ciągu roku.
  • W pierwszym roku obowiązywania, czyli w 2026 wartość jednego certyfikatu CBAM to średnioroczna cena uprawnień EU ETS.
  • W latach kolejnych będzie obowiązywała zasada zakupu części certyfikatów proporcjonalnie do masy CO2 „wbudowanej” w importowane produkty.
  • Nie płacisz za tonę towaru, tylko za tonę emisji CO₂ wbudowaną w ten towar.
    Jeśli 1 Mg towaru zawiera 2 t CO₂, opłata wyniesie: 2 × 100 EUR = 200 EUR/Mg

Proponowane zmiany w  CBAM – Pakiet Omnibus czyli uproszczenia dla importerów

W ramach zmian w regulacjach dotyczących ESG, Komisja Europejska przedstawiła projekty nowelizacji przepisów (nr COM(2025) 87). Proponowane modyfikacje mają także na celu uproszczenie niektórych obowiązków związanych z mechanizmem CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism). Wprowadzane zmiany spowodują konieczność dostosowania się importerów działających na terenie Unii Europejskiej do nowych wymagań.

Proponowane zmiany:

  •  Próg 50 ton/rok:
    • Importerzy poniżej tego progu będą zwolnieni z CBAM.
    • Uwaga – próg będzie co roku aktualizowany (by objąć 99% importu).
  •  Deklaracje rozliczeniowe CBAM składane będą do października roku nastepnego, nie w maju – więcej czasu na przygotowanie.
  •  Pierwszy rok obowiązywania (2026) CBAM w rozliczeniu finansowym bez koniecznego zakupu certyfikatów na 50%  (pierwotnie 80%) masy CO2 wbudowanej w importowane produkty.
  • Zakup certyfikatów CBAM możliwy będzie dopiero od 2027.
  •  Można korzystać z danych:
    • Certyfikowanych przez producenta,
    • Z literatury naukowej,
    • Lub domyślnych – importer może wybrać najkorzystniejszą opcję.
  •  Importerzy będą mogli odliczyć opłaty za emisje poniesione w krajach trzecich (np. Chiny), jeśli będą udokumentowane.
  •  Obowiązek utrzymywania certyfikatów CBAM kwartalnie został ograniczony do 50% emisji z danego kwartału.
  •  Importer może upoważnić inne podmioty do obsługi CBAM, ale odpowiedzialność pozostaje po stronie importera.

 Kary i sankcje:

  • Drobne uchybienia = niższe kary.
  • Celowe obchodzenie przepisów (np. dzielenie przesyłek) = kary 3–5 razy wyższe niż wcześniej zakładano.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

1. Czy opłata CBAM dotyczy jednej tony towaru?
Nie. Dotyczy jednej tony CO₂. To oznacza, że 1 Mg towaru o emisji 1,5 t CO₂ → zapłacisz 1,5 × stawka EUR.
2. Czy najpierw płacę więcej, a potem dostaję zwrot (np. jak VAT)?
Nie. Opłata CBAM jest rozliczana po okresie rocznym, po uwzględnieniu ulg z tytułu ETS i danych referencyjnych.
3. Kiedy płacę?
Za emisje z 2026 – płacisz dopiero w 2027.
4. Próg 50 ton – dotyczy całego importu czy poszczególnych kodów CN?
Aktualnie wszystko wskazuje, że to łączna masa wszystkich towarów CBAM (nie osobno dla każdego kodu).
5. Co jeśli dostawca nie poda danych emisyjnych?
Możesz nadal importować, ale do rozliczenia będzie trzeba zastosować wartości domyślne – często wyższe co będzie oznaczało wyższe koszty mechanizmu CBAM.

CBAM a geopolityka

W tle trwają rozmowy unijnych liderów z partnerami handlowymi – m.in. z Chinami. Wskazują one na chęć zachowania płynnego handlu przy jednoczesnym przestrzeganiu zasad zrównoważonego rozwoju. Póki co jednak, kierunek regulacyjny jest jasny: dekarbonizacja importu stanie się obowiązkiem.

Podsumowanie

CBAM to nie tylko nowy obowiązek. To poważne wyzwanie kosztowe, proceduralne i logistyczne. Im wcześniej przygotujesz się do działania – tym większą elastyczność zachowasz. Warto zacząć już dziś: mapując dostawców, analizując emisyjność produktów i budując kompetencje w zakresie raportowania.