Cbam Aktualności ets opłaty naliczanie

CBAM - Aktualności

Czym są odpady?

Zgodnie z Ustawą o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. pod pojęciem odpady rozumie się każdą substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany.

Zatem odpady to wszystkie substancje lub przedmioty powstałe w wyniku działalności człowieka, a także pozostałości po ich produkcji, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub obowiązany jest do ich pozbycia się. Zatem niezbędnym warunkiem do „powstania” odpadu jest wola wytwórcy substancji do jej wyzbycia się lub zamiar wyzbycia (o ile wyzbycie nie jest prawnie wymagane). Konieczna jest więc siłą rzeczy zobiektywizowana ocena poczynań wytwórcy, jednak w kontekście ustalenia jego subiektywnej woli. Przy ocenie takiej istotne znaczenie muszą odgrywać działania samego zainteresowanego, które mogą odzwierciedlać jego subiektywne nastawienie.

W przypadku odpadów powinniśmy rozdzielić je na minimum dwie podstawowe grupy:

Odpady Komunalne  – rozumie się przez to odpady powstające w gospodarstwach domowych oraz odpady pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter i skład są podobne do odpadów z gospodarstw domowych, w szczególności niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne i odpady selektywnie zebrane:

  1. z gospodarstw domowych, w tym papier i tektura, szkło, metale, tworzywa sztuczne, bioodpady, drewno, tekstylia, opakowania, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, zużyte baterie i akumulatory oraz odpady wielkogabarytowe, w tym materace i meble, oraz
  2. ze źródeł innych niż gospodarstwa domowe, jeżeli odpady te są podobne pod względem charakteru i składu do odpadów z gospodarstw domowych – przy czym odpady komunalne nie obejmują odpadów z produkcji, rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, zbiorników bezodpływowych, sieci kanalizacyjnej oraz z oczyszczalni ścieków, w tym osadów ściekowych, pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odpadów budowlanych i rozbiórkowych; niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne pozostają niesegregowanymi (zmieszanymi) odpadami komunalnymi, nawet jeżeli zostały poddane przetwarzaniu odpadów, ale przetwarzanie to nie zmieniło w sposób znaczący ich właściwości;

Zatem odpady komunalne powstają w związku z bytowaniem człowieka a powstawać będą zarówno w miejscu bytowania jak i w miejscu jego przebywania np. pracy.

Druga grupa powstających odpadów to odpady wytwarzane w związku z  działalnością gospodarczą prowadzona przez podmiot. Do takich odpadów możemy zaliczyć puste opakowania po dostarczonych produktach jak i również wióry stalowe z obróbki mechanicznej, czy też zużyty olej usunięty z samochodu.

O powstaniu odpadu decyduje „wola” wytwarzającego lub przepisy określające sklasyfikowanie danej substancji po jej użyciu jako odpad.

I tak dla przykładu jeśli rozpakujemy produkt pozostaje nam puste opakowanie, o ile nie zniszczyliśmy go podczas rozpakowywanie możliwe jest jego powtórne wykorzystanie jako opakowania dla kolejnego produkty wysłanego do klienta. Jeśli jednak nie mamy woli powtórnego użycia opakowania a wyrzucamy opakowanie do pojemnika na odpady wtym monecie opakowanie staje się odpadem. Jednak zużyty olej, czy też zużyty filtr olejowy usunięty przykładowo z pojazdu mechanicznego staje się odpadem już po usunięciu z pojazdu. O ile opakowanie możemy użyć ponownie (o ile nie jest zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi)  o tyle ponowne użycie zużytego oleju silnikowego czy przekładniowego nie wchodzi w grę.

Odpady podzielone na 20 grup zależnie od  źródła powstawania:

01 – odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin,
02 – odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności,
03 – odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury,
04 – odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego,
05 – odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla,
06 – odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej,
07 – odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej,
08 – odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich,
09 – odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych,
10 – odpady z procesów termicznych,
11 – odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych,
12 – odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych,
13  – oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19) ,
14 – odpady z rozpuszczalników organicznych, chłodziw i propelentów (z wyłączeniem grup 07 i 08),
15 – odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach,
16 – odpady nieujęte w innych grupach,
17 – odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych),
18 – odpady medyczne i weterynaryjne,
19 – odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych ,
20 – odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie.

CBAM – Aktualności

CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism), czyli potocznie graniczny podatek węglowy, to mechanizm służący naliczaniu opłat za emisję CO₂ wbudowaną w importowane produkty, jeśli pochodzą one spoza Unii Europejskiej. Mechanizm dotyczy przede wszystkim materiałów i półproduktów takich jak: stal, aluminium, cement, nawozy, wodór czy energia elektryczna – ale katalog ten będzie rozszerzany.

Bez wątpienia CBAM to jedno z największych wyzwań regulacyjnych, jakie czeka unijnych importerów w nadchodzących latach. Jego celem jest wyrównanie warunków konkurencji pomiędzy europejskimi producentami, objętymi systemem EU ETS, a dostawcami spoza UE.

Kluczowe daty: Harmonogram wdrażania CBAM

ROK
WYDARZENIE
2025
Kolejny rok z obowiązkiem raportowania emisji do rejestru przejściowego CBAMO w systemie kwartalnym i ostatni rok bez opłat.
2026
Pierwszy rok z raportowaniem w systemie rocznym i pierwszy rok wnoszenia opłat za emisję CO2 w produktach zaimportowanych spoza EU.
2027
Pierwsza opłata za CO2, oraz najprawdopodobniej pierwszy rok obowiązkowego zakupu certyfikatów CBAM przy imporcie produktów.
2026 - 2033
Stopniowe wycofywanie darmowych uprawnień ETS
2034
Pełne wdrożenie CBAM – 100% emisji CO2 w produktach podlega opłacie

Jak CBAM będzie naliczany?

W okresie przejściowym (2026–2033) importerzy nie zapłacą jeszcze za 100% emisji wbudowanej w towar. System przewiduje tzw. pomniejszenie o darmowe ETS, analogicznie jak w przypadku producentów z UE.

Procentowy poziom „darmowego ETS” (pomniejszający opłatę):

Rok 2026
97.5%
Rok 2027
95%
Rok 2028
90%
Rok 2029
77.5%
Rok 2030
51.5%
Rok 2031
39%
Rok 2032
26.5%
Rok 2033
14%
Rok 2034
0%

Rozliczanie emisji:

Jak się okazuje wskazane poziomy procentowe nie odpowiadają rzeczywistemu odliczeniu ale będą odpowiadały poziomowi referencyjnemu dla takich samych towarów wyprodukowanych w UE.

Masa CO₂ podlegająca opłacie zostanie pomniejszona o:

  • Procent umorzenia ETS (rok) × wartość referencyjną dla danego produktu

Wzór:

CO₂ do opłaty = Emisja towaru – (procent ETS × wartość referencyjna UE)

Wartości referencyjne (dla kodów CN) zostaną opublikowane przez Komisję Europejską.

Ile zapłacisz i kiedy?

  • Raport za 2026 r. składany jest w 2027 r., wtedy również następuje zapłata. W 2026 nie będzie żadnych zakupów certyfikatów i opłat w ciągu roku.
  • W pierwszym roku obowiązywania, czyli w 2026 wartość jednego certyfikatu CBAM to średnioroczna cena uprawnień EU ETS.
  • W latach kolejnych będzie obowiązywała zasada zakupu części certyfikatów proporcjonalnie do masy CO2 „wbudowanej” w importowane produkty.
  • Nie płacisz za tonę towaru, tylko za tonę emisji CO₂ wbudowaną w ten towar.
    Jeśli 1 Mg towaru zawiera 2 t CO₂, opłata wyniesie: 2 × 100 EUR = 200 EUR/Mg

Proponowane zmiany w  CBAM – Pakiet Omnibus czyli uproszczenia dla importerów

W ramach zmian w regulacjach dotyczących ESG, Komisja Europejska przedstawiła projekty nowelizacji przepisów (nr COM(2025) 87). Proponowane modyfikacje mają także na celu uproszczenie niektórych obowiązków związanych z mechanizmem CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism). Wprowadzane zmiany spowodują konieczność dostosowania się importerów działających na terenie Unii Europejskiej do nowych wymagań.

Proponowane zmiany:

  •  Próg 50 ton/rok:
    • Importerzy poniżej tego progu będą zwolnieni z CBAM.
    • Uwaga – próg będzie co roku aktualizowany (by objąć 99% importu).
  •  Deklaracje rozliczeniowe CBAM składane będą do października roku nastepnego, nie w maju – więcej czasu na przygotowanie.
  •  Pierwszy rok obowiązywania (2026) CBAM w rozliczeniu finansowym bez koniecznego zakupu certyfikatów na 50%  (pierwotnie 80%) masy CO2 wbudowanej w importowane produkty.
  • Zakup certyfikatów CBAM możliwy będzie dopiero od 2027.
  •  Można korzystać z danych:
    • Certyfikowanych przez producenta,
    • Z literatury naukowej,
    • Lub domyślnych – importer może wybrać najkorzystniejszą opcję.
  •  Importerzy będą mogli odliczyć opłaty za emisje poniesione w krajach trzecich (np. Chiny), jeśli będą udokumentowane.
  •  Obowiązek utrzymywania certyfikatów CBAM kwartalnie został ograniczony do 50% emisji z danego kwartału.
  •  Importer może upoważnić inne podmioty do obsługi CBAM, ale odpowiedzialność pozostaje po stronie importera.

 Kary i sankcje:

  • Drobne uchybienia = niższe kary.
  • Celowe obchodzenie przepisów (np. dzielenie przesyłek) = kary 3–5 razy wyższe niż wcześniej zakładano.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

1. Czy opłata CBAM dotyczy jednej tony towaru?
Nie. Dotyczy jednej tony CO₂. To oznacza, że 1 Mg towaru o emisji 1,5 t CO₂ → zapłacisz 1,5 × stawka EUR.
2. Czy najpierw płacę więcej, a potem dostaję zwrot (np. jak VAT)?
Nie. Opłata CBAM jest rozliczana po okresie rocznym, po uwzględnieniu ulg z tytułu ETS i danych referencyjnych.
3. Kiedy płacę?
Za emisje z 2026 – płacisz dopiero w 2027.
4. Próg 50 ton – dotyczy całego importu czy poszczególnych kodów CN?
Aktualnie wszystko wskazuje, że to łączna masa wszystkich towarów CBAM (nie osobno dla każdego kodu).
5. Co jeśli dostawca nie poda danych emisyjnych?
Możesz nadal importować, ale do rozliczenia będzie trzeba zastosować wartości domyślne – często wyższe co będzie oznaczało wyższe koszty mechanizmu CBAM.

CBAM a geopolityka

W tle trwają rozmowy unijnych liderów z partnerami handlowymi – m.in. z Chinami. Wskazują one na chęć zachowania płynnego handlu przy jednoczesnym przestrzeganiu zasad zrównoważonego rozwoju. Póki co jednak, kierunek regulacyjny jest jasny: dekarbonizacja importu stanie się obowiązkiem.

Podsumowanie

CBAM to nie tylko nowy obowiązek. To poważne wyzwanie kosztowe, proceduralne i logistyczne. Im wcześniej przygotujesz się do działania – tym większą elastyczność zachowasz. Warto zacząć już dziś: mapując dostawców, analizując emisyjność produktów i budując kompetencje w zakresie raportowania.