Aktualna sytuacja międzynarodowa wpływa na wiele aspektów związanych z polityką energetyczną
i powoduje konieczność zmiany podejścia do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego w
kierunku większej dywersyfikacji i niezależności.

Z tego względu niezbędne jest modyfikacja zapisów w Polityce energetycznej Polski do 2040 r.
(PEP2040) w taki sposób, który pozwoli zneutralizować lub ograniczyć ryzyka związane
z potencjalnymi sytuacjami kryzysowymi w kraju oraz na arenie międzynarodowej, a jednocześnie
pozwoli zrealizować główny cel polityki energetycznej, tj. zagwarantowanie bezpieczeństwa
energetycznego, przy zapewnieniu konkurencyjności gospodarki i zmniejszenia oddziaływania sektora energii na środowisko. Droga do realizacji wspólnych celów unijnych może być przemierzana na różne sposoby, zależnie od możliwości i uwarunkowań krajowych oraz nowych, nieprzewidywanych
wcześniej okoliczności. Podjęta rewizja PEP2040 będzie mieć na celu dobranie optymalnej krajowej
ścieżki w nowych ramach geopolitycznych i gospodarczych, mając na uwadze również ochronę
odbiorców przed nadmiernym wzrostem cen energii i pogłębianiem ubóstwa energetycznego.

W tym kontekście, zaktualizowana polityka energetyczna Polski musi uwzględniać również czwarty filar – suwerenność energetyczna, której szczególnym elementem jest zapewnienie szybkiego
uniezależnienia krajowej gospodarki od importowanych paliw kopalnych (węgiel, ropa naftowa
i gaz ziemny) oraz pochodnych (LPG, olej napędowy, benzyna, nafta) z Federacji Rosyjskiej oraz
innych krajów objętych sankcjami gospodarczymi poprzez dywersyfikację dostaw, inwestycje w moce produkcyjne, infrastrukturę liniową i magazynowanie oraz w alternatywne paliwa.

W pozostałych filarach polityki energetycznej Polski – sprawiedliwa transformacja, budowa
zeroemisyjnego systemu oraz poprawa jakości powietrza – działania ograniczające zapotrzebowanie na
paliwa kopalne z Federacji Rosyjskiej i innych krajów objętych sankcjami gospodarczymi będą
przyspieszane w celu zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Polski, a jednocześnie nastawione
na budowanie innowacyjności gospodarki i jej wzmocnienie.

Mając na uwadze powyższe, w odniesieniu przewiduje się następujące zmiany w PEP2040:

1) Zwiększenie dywersyfikacji technologicznej i rozbudowa mocy opartych o źródła krajowe
Konsekwentnie realizowane będzie dążenie Polski do pokrycia zapotrzebowania na moc
elektryczną zdywersyfikowanymi technologicznie krajowymi źródłami w celu utrzymania
wysokiego stopnia niezależności energetycznej. Inwestycje w sektorze energetycznym będą
ukierunkowane na zapewnienie stabilności pracy systemów energetycznych z uwzględnieniem
ograniczania wpływu sektora na środowisko życia człowieka.

2) Dalszy rozwój odnawialnych źródeł energii
Zdynamizowanie rozwoju OZE we wszystkich sektorach będzie odpowiadać na wyzwania
związane z niezależnością i suwerennością, a jednocześnie z uwzględnieniem poprawy jakości życia wynikającej z lepszej jakości środowiska naturalnego. Równolegle obecna sytuacja
gospodarcza i polityczna w Europie, która ogranicza możliwość importu surowców
energetycznych z Federacji Rosyjskiej wymusza na państwach członkowskich UE działania
zmierzające do szybszej integracji OZE.

OZE jest elementem dywersyfikacji miksu elektroenergetycznego. W perspektywie 2040 r. dążyć
się będzie do tego, aby około połowa produkcji energii elektrycznej pochodziła z
odnawialnych źródeł. Obok dalszego rozwoju mocy wiatrowych i słonecznych, zintensyfikowane
będą działania mające na celu rozwój wykorzystania OZE niezależnych od warunków
atmosferycznych, czyli wykorzystujących energię wody, biomasy, biogazu, czy ciepła ziemi.
Szczególnie pożądane będzie wykorzystanie OZE w klastrach energii i spółdzielniach
energetycznych oraz w ramach instalacji hybrydowych.

Zwiększone zostanie wsparcie finansowe w instrumentach wspierających samowystarczalność
energetyczną gospodarstw domowych.

3) Poprawa efektywności energetycznej
Dążyć się będzie do poprawy efektywności energetycznej, która ogranicza popyt na energię,
a tym samym redukuje zapotrzebowanie na surowce oraz skutki potencjalnych braków dostaw
energii.

W szczególności zintensyfikowane będą działania mające na celu termomodernizację
i renowację budynków, co będzie mieć również istotne znaczenie dla ochrony gospodarstw
domowych przed ubóstwem energetycznym. Programy wsparcia termomodernizacji tj. „Czyste
Powietrze” będą nastawione na umożliwienie wykorzystania niskotemperaturowych źródeł
ciepła przy zachowaniu komfortu cieplnego odbiorców.

Niezbędne jest również wzmocnienie działań poprawiających efektywność procesową
i zmniejszającej wykorzystanie energii w przemyśle.

4) Dalsza dywersyfikacja dostaw i zapewnienie alternatyw dla węglowodorów
Dążyć się będzie do stopniowego zmniejszania zależności gospodarki od gazu ziemnego i ropy
naftowej, jednakże w perspektywie najbliższych dekad wciąż niezbędne jest zagwarantowanie
pewności ich dostaw do odbiorców. Z tego względu kontynuowana będzie dywersyfikacja
źródeł, kierunków i dróg dostaw tych surowców, która obejmować będzie w szczególności
uniezależnienie od dostaw z Federacji Rosyjskiej i innych państw objętych sankcjami
gospodarczymi. Z tego względu przyspieszona zostanie budowa gazowego pływającego terminalu FSRU w Zatoce Gdańskiej wraz z rozbudową sieci krajowej oraz rozbudową podziemnych
magazynów gazu ziemnego.

Dążyć będzie się do zastępowania popytu na gaz ziemny gazami zdekarbonizowanymi oraz
innymi sprawdzonymi paliwami, m.in. poprzez rozwój technologii bazujących na wodorze, które
stanowią realną alternatywę dla wykorzystania gazu ziemnego. Przyczynią się do tego również
dalsze działania na rzecz dostosowania infrastruktury gazowej do przesyłania gazów
zdekarbonizowanych.

Aby ograniczyć popyt na paliwa płynne zintensyfikowane będą działania związane
z wykorzystaniem alternatywnych źródeł energii w transporcie, tj. biokomponentów
w paliwach ciekłych, biometanu, wodoru, niskoemisyjnych paliw syntetycznych, czy energii
elektrycznej. Silniej promowane będzie również wykorzystanie „czystego” transportu publicznego,
zmiana przyzwyczajeń kierowców do bardziej ekologicznych sposobów jazdy, czy szersze
wykorzystanie transportu kolejowego do transportu towarów.

5) Dostosowanie decyzji inwestycyjnych w gazowe moce wytwórcze do dostępności paliwa
Jednostki gazowe wciąż będą miały znaczenie dla regulowania pracy systemu energetycznego,
jednakże ze względu na zmianę sytuacji geopolitycznej i brak przewidywalności na rynku gazu w ujęciu średniookresowym zwiększeniu może ulec poziom wykorzystania istniejących jednostek
węglowych. Również w konsekwencji tych zmian plany inwestycyjne dotyczące nowych mocy
gazowych powinny podlegać weryfikacji pod kątem ekonomiki produkcji. 

Co szczególnie istotne w ciepłownictwie – tempo konwersji jednostek węglowych na jednostki
gazowe będzie zależne od dostępności surowca. Jednocześnie poszukiwane będą możliwości
wykorzystania innych źródeł energii, stanowiących realną alternatywę dla wykorzystania gazu
ziemnego w ciepłownictwie. Powinno przyczynić się to również do budowy efektywnych
systemów ciepłowniczych.

6) Wykorzystanie jednostek węglowych
Wykorzystanie krajowych złóż węgla kamiennego może ulegać okresowemu zwiększaniu
w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa energetycznego państwa. Tempo ograniczania wydobycia
i wykorzystania węgla może ulec niewielkiemu spadkowi w stosunku do dotychczasowych
scenariuszy ze względu na możliwą potrzebę dłuższej niż przewidywano eksploatacji
poszczególnych istniejących jednostek węglowych, biorąc pod uwagę potencjalne zakłócenia
w imporcie surowców energetycznych.

Dla zapewnienia ciągłości dostaw podjęte zostaną działania mające na celu utrzymanie gotowości do pracy jednostek węglowych zgodnie z ich technicznym czasem życia, który jest dłuższy niż
wynika to z przesłanek ekonomicznych, wrażliwych na ceny uprawnień do emisji CO2. W tym celu
zweryfikowana zostanie możliwość modernizacji istniejących jednostek wytwórczych. Pozwoli to
na ich wykorzystanie przy lepszych parametrach pracy i niższym obciążeniu środowiska, co
wpłynie również na ekonomiczne przesłanki ich wykorzystania. Te inwestycje przyczynią się do
zapewniania lepszych warunków integracji OZE w systemie elektroenergetycznym, ze względu na
zagwarantowanie odpowiedniej rezerwy mocy. Elementem nowego dokumentu będzie plan
wykorzystania istniejących jednostek wytwórczych z uwzględnieniem możliwości zwiększenia
efektywności i okresu funkcjonowania bloków węglowych wraz z niezbędnymi działaniami
modernizacyjnymi i utrzymaniowymi na rzecz zapewnienia właściwego poziomu mocy stabilnych
i właściwego bilansowa. Plan zostanie opracowany przy udziale zespołu ds. bezpieczeństwa
energetycznego prowadzonego przez ministra ds. energii, a także ministra ds. aktywów
państwowych oraz pełnomocnika ds. strategicznej infrastruktury energetycznej i spółek Skarbu
Państwa.

Mając na względzie optymalne wykorzystanie krajowych zasobów surowcowych,
technologicznych i infrastrukturalnych zintensyfikowane będą również działania mające na celu
rozwój czystych technologii węglowych (CTW). Wzmocni to bezpieczeństwo energetyczne przy
wykorzystaniu nowoczesnych i niskoemisyjnych technologii oraz budowaniu krajowych przewag
konkurencyjnych.

7) Wdrożenie energetyki jądrowej
Konsekwentnie wdrażana będzie energetyka jądrowa oparta przede wszystkim o duże reaktory
(powyżej 1000 MW), która ma niską wrażliwość na przerwy w dostawach paliwa oraz zapewnia
dostawy stabilnej i czystej energii, a jednocześnie rygorystyczne normy światowe w zakresie
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej zapewniają bezpieczeństwo eksploatacji
elektrowni jądrowych i pozwalają na wyeliminowanie potencjalnych zagrożeń w sytuacjach
kryzysowych.

Równolegle do prowadzonych prac w zakresie budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej oraz kompleksowej realizacji PPEJ kontynuowane będą wysiłki mające na celu perspektywiczne
wdrożenie małych reaktorów modułowych (ang. small modular reactor, SMR). Wykorzystanie
tej technologii do wytwarzania ciepła procesowego może stanowić w przemyśle i ciepłownictwie
alternatywę dla jednostek konwencjonalnych. W elektroenergetyce tego typu rozproszone
jednostki – nie zastępując systemowych dużych bloków jądrowych – mogą stanowić dodatkowy element dywersyfikacji struktury wytwarzania energii elektrycznej, stanowiąc czynnik
wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego na poziomie lokalnym. 

8) Rozwój sieci i magazynowania energii
Priorytetem pozostaną działania wzmacniające rozwój sieci elektroenergetycznych, mechanizmów automatyzacji oraz zapewniające wysoki poziom cyberbezpieczeństwa. Jest to kluczowe dla
większej integracji rozproszonych, a w szczególności odnawialnych źródeł energii.

Wraz z rosnącym udziałem OZE w systemie elektroenergetycznym konieczne jest również
zwiększenie potencjału magazynowania energii elektrycznej i ciepła na poziomie prosumentów,
wytwórców OZE, operatorów sieci oraz agregatorów. W związku z tym intensyfikowane będą
prace związane z rozwojem magazynów energii, w tym elektrowni wodnych szczytowopompowych oraz magazynów prosumenckich, które wpłyną na redukcję skutków potencjalnych zakłóceń w wytwarzaniu lub przesyle energii. Perspektywicznie szczególną rolę w magazynowaniu energii będzie pełnić wodór, zwłaszcza ten pochodzący z OZE oraz zapewniający zagospodarowanie nadmiarowej generacji z OZE.

9) Negocjacje zmian regulacji UE
Polska będzie podejmować wysiłki negocjacyjne w celu reformy mechanizmów polityki
klimatycznej Unii Europejskiej, tak aby możliwe było przeprowadzanie niskoemisyjnej
i ambitnej transformacji, kontrybuując do realizacji celów UE, przy uwzględnieniu czasowego
zwiększonego wykorzystania konwencjonalnych mocy wytwórczych, bez ponoszenia
nadmiernych kosztów wynikających z polityki klimatycznej. Konieczne jest zapewnienie
adekwatnych środków finansowych, umożliwiających prowadzenie inwestycji minimalizujących
ryzyko braków dostaw energii, spowodowane brakiem stabilnych źródeł wytwarzania.
Podejmowane działania powinny być ukierunkowane na rozwój nowych niskoemisyjnych
technologii i ich integracji w systemie. Takie wielokierunkowe podejście będzie jednocześnie
wzmacniać elastyczność systemu energetycznego i bezpieczeństwo jego pracy oraz
wykorzystywać krajowy i unijny potencjał techniczny, gospodarczy i kadrowy.